Prof. Dr. Selçuk Basa
Bahçeşehir Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekanı
Bir teras akşamında rüzgâr, gitar telini hafifçe dürter. Şehir nefes alır; akort, şehrin nefesiyle yerini bulur. Ben önce dinlerim—sesi, ışığı, yüzü. Hayatta da ameliyathanede de şunu öğrendim: prova bitmez; iyi ki bitmez. Mükemmeliyetle mesafem var; çünkü en iyi işler, nefes alacak kadar pay bırakıldığında canlanıyor. Ama titizlikten de vazgeçmem: Ameliyatta en küçük bir sapma görürsem, vidaları söker ve yeniden başlarım. İyi olanı korumak bazen en küçük hatayı ciddiye almaktır. Benim mükemmeliyetim statik değil; yaşayan, nefes alan bir denge.
POZİTİFİ KORU, UYUMU KUR
Çene ve yüz cerrahisinde son plan, iki akışın tek bir süzgeçte buluşmasıdır:
Akış A — Pozitif özellikler: Yüzde zaten iyi olan ne varsa (oran, ışık, ifade, karakter) “koru” etiketiyle toplanır.
Akış B — Normalden sapmalar: Hastanın beklentisinde düzeltme gerektiren yönler; kabul görmüş ölçü ve oranlardan taşmalar; yüz/çene görüntüleri ve model verilerinin gösterdiği uyumsuzluklar; cerrahın sanatsal görüşü ve deneyiminin işaret ettiği ince ayarlar.
Bu iki akış uyum süzgecinden geçer; denge ayarları burada yapılır: İyiyi bozma • Eksiği tamamla • Fazlayı yumuşat. Kriterler nettir: fonksiyon, estetik, stabilite, güvenlik, etik.
Klinikte bu an çoğu kez tek planlı bir dörtlü sahnedir: Hasta beklentisini kendi sesiyle anlatır; yakını gündelik gerçekliğe ayna tutar; asistan ölçer, kaydeder, metronomu tutar; ben ise hepsini dinleyip iyi olanı koruyacak, bütünü uyuma çağıracak orkestrasyonu kurarım. Ardından görüntüler ve fotoğraflar gelir; masa başında uzun bir düşünme başlar.
“ÖNCE EYLEM” ≠ PLANSIZLIK
Sözünü ettiğim “önce eylem”, bodoslama değil; zamanında karar + tam plan demektir. “Önce cerrahi” (“Surgery First”) yaklaşımı yalnızca uygun hastada ve eksiksiz bir dijital plan sonrasında sahne alır. Plan masada tamdır; ameliyathanede navigasyon devreye girer. Beste hazırdır—sahnede mikro ayarla yaşar.
Mikro örnek: Dijital planda her şey yerli yerindedir; ancak ameliyatta gördüğünüz yarım milimetrelik bir fark yüz uyumunu etkiliyordur. Çeneyi 0.5 mm öne alırsınız; burnun ucu/projeksiyonu dengesi bir anda yerine oturur. Bu, kaydı bitmiş bir parçayı sahnede o anın hissiyle tek bir notayı yarım ses bükmek ya da alternatif bir akorla renklendirmek gibidir: Amaç “farklılık” değil, akışa tam uyumdur.
YAŞAYAN HASSASİYET: KÜÇÜK FARKLARIN CİDDİYETİ
Bazen çok küçük bir fark bile dengeyi değiştirir; tabloyu bozar. Görürsek söker, yeniden oturturuz. Fark şu: takıntı değil, sorumlu titizlik. Hedef, statik kusursuzluk değil; işlerliği yüksek denge.
ORİJİNALLİK: RUTİNİN DIŞINA TAŞAN BESTE
Ben besteci refleksiyle düşünürüm. Müzikte kulağı başka yere götüren bir melodi ararım; cerrahide de aynı dürtü, amaçlı bir yeniliğe dönüşür. Yeni bir yöntemi ya da aygıtı tasarlarken hedef yalnızca “farklı olmak” değildir; daha az zarar, daha çok konfor, daha iyi sonuçtur. Yani orijinal, “alışılmışın dışı + işe yarar + etik sınırları berrak” demektir. Şarkıda da, ameliyatta da.
ÖNGÖRÜ FAL DEĞİLDİR
Öngörü, veri + deneyim + kulak bileşimidir. Akıllı yardımcılar—yapay zekâ destekli araçlar dahil—benim için “ikinci bir kulak”tır: alternatifleri hızlı tarar; ama şefin kürsüsüne oturmaz. Nihai kararı dokuyla konuşan el verir. Ekranın bittiği yerde insan sezgisi başlar.
RİTÜEL DEĞİL, RİTİM
Ritüeller çoğaldıkça esnekliği öldürür. Ritim ise hareket imkânı verir. Stüdyoda metronom önemlidir; ama duyguyu çoğu zaman saniyenin yüzde birindeki mikro gecikme taşır. İyi plan, iyi akort gibidir: yerini buldu mu, her şey temiz duyulur.
BAŞARININ TEMPOSU
Formül: Mikro cesaret + makro sabır.
Mikro cesaret: Her gün tek bir küçük adım at. (Ertelediğin bir aramayı yap; taslağa kısa bir paragraf ekle; bir planı küçük bir dokunuşla iyileştir.)
Makro sabır: Bu küçük adımı aylar boyunca ritmi bozmadan sürdür. Prova bitmez; iyi ki bitmez. İlerleme, küçük adımların sürekliliğidir.
SON SÖZ
Benim işim, iyi olanı koruyup bütünü uyuma getirmek—ve mümkünse yeni bir tını eklemek. Müzikte de cerrahide de, hayatın kendisinde de: Pozitifi koru, uyumu kur; orijinali amaçla birleştir. Kararı zamanında ver, planı tam yap; sahnede navigasyonla yaşat. Bazen bir akort ayarı kadar hassas; bazen tek bir bakış kadar etkili—her seferinde yeni bir notaya değerek.
